Μερικές σκέψεις για την συγκρότηση των προεδρείων στα Συνδικάτα

του Κόνιαρη Χρήστου

Μεγάλη κουβέντα, που περισσότερο έχει το χαρακτήρα των αλληλοκατηγοριών και των χρεώσεων και λιγότερο μια ουσιαστική συζήτηση, γίνεται γύρω από το θέμα της συγκρότησης των προεδρείων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Για να είναι ουσιαστική αυτή η συζήτηση θα πρέπει κατ’ αρχήν να προσεγγίσουμε αυτό το ζήτημα προσδιορίζοντας με σαφήνεια το ρόλο που παίζει το προεδρείο σε μια συνδικαλιστική οργάνωση. Αν θέλουμε να δούμε τη σημασία του και το ρόλο του προεδρείου θα πρέπει να ανατρέξουμε στο πλαίσιο που καθορίζει τη λειτουργία των συνδικάτων που είναι το καταστατικό της κάθε συνδικαλιστικής οργάνωσης.

Σχεδόν στο σύνολο των καταστατικών των συνδικάτων ο ρόλος του προεδρείου μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης είναι απλώς να διεκπεραιώνει τις αποφάσεις που λαμβάνονται τόσο στο επίπεδο των Διοικήσεων των συνδικάτων όσο και από τις γενικές συνελεύσεις των οργανώσεων. Μοναδικό εντός εισαγωγικών προνόμιο είναι στον πρόεδρο της συνδικαλιστικής οργάνωσης που έχει τον πρώτο λόγο για την προβολή των θέσεων του συνδικάτου. Αλλά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση σύμφωνα με τα καταστατικά των συνδικαλιστικών οργανώσεων η προβολή αυτών των θέσεων πρέπει να είναι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των συνδικάτων. Τέλος τα προεδρεία των συνδικαλιστικών οργανώσεων διαχρονικά έπαιζαν και ρόλο διαπαραταξιακής συνεννόησης για τρέχοντα ζητήματα καθημερινής διαχείρισης που δεν συνδέονταν με τον προσανατολισμό και τις θέσεις του συνδικάτου.

Αν λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα τότε γιατί η συζήτηση γύρω από το ρόλο των προεδρείων, τις αρχές που καθορίζουν την συγκρότησή τους αποκτά για κάποιους τόσο βαρύνουσα σημασία;

Εδώ έχει αξία να δούμε τις στρεβλώσεις και παθογένειες που έχουν εισχωρήσει μέσα στις λειτουργίες των συνδικάτων και δίνουν αυξημένο βάρος στα προεδρεία των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

1. Η πλήρης υποτίμηση των διαδικασιών βάσης και της ουσιαστικής συμμετοχής του κόσμου της εργασίας στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων που συνδέονται με τον προσανατολισμό του συνδικάτου, το διεκδικητικό πλαίσιο, τις μορφές πάλης. Οι εργαζόμενοι βρίσκονται πλέον σε απόσταση από την ηγεσία των περισσότερων συνδικάτων και αντιμετωπίζονται από αυτές ως το μέσο για την αναπαραγωγή τους. Το γεγονός αυτό είναι σήμερα και το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα συνδικάτα, ευνοώντας την γραφειοκρατική λειτουργία και μεγαλώνοντας την απόσταση των εργαζομένων από τα συνδικάτα.
2. Η λειτουργία ακόμα και των διοικήσεων των ίδιων των συνδικαλιστικών οργανώσεων έχει σε μεγάλο βαθμό υποβαθμιστεί και σε αρκετές περιπτώσεις κυριαρχούν εκφυλιστικά φαινόμενα. Το γεγονός αυτό μεταφέρει την ευθύνη λήψης κρίσιμων αποφάσεων σε διαπαραταξιακές συνεννοήσεις ή σε πρόσωπα που συγκροτούν τα προεδρεία, κατά παρέκκλιση των βασικών καταστατικών αρχών τω συνδικάτων. Έχουμε δηλαδή μια πλήρη «αυτονόμηση» προσώπων από την συλλογική λειτουργία της συνδικαλιστικής οργάνωσης.
3. Το γεγονός ότι το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα δεν συγκροτείται σε ξεχωριστά με βάση πολιτικές γραμμές, όπως συμβαίνει σε αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και όχι μόνο, αλλά μέσα σε αυτό συνυπάρχουν διαφορετικά ρεύματα, που εκφράζονται με την μορφή των συνδικαλιστικών παρατάξεων, έχει γεννήσει και στρεβλώσεις σε σχέση με τον τρόπο και το βαθμό υλοποίησης των αποφάσεων του Συνδικάτου. Θεωρείται αυτονόητο ότι η υλοποίηση τω αποφάσεων συνδέεται άμεσα με την πλήρη αποδοχή της πρότασης κάθε παράταξης, ενώ η προσπάθεια σύνθεσης γίνεται καθημερινά όλο και πιο δύσκολη. Σε αυτό βεβαίως συμβάλει αρνητικά και οι εξαρτήσεις που έχουν κάποιες παρατάξεις από της εργοδοσία και τις κυβερνήσεις χωρίς να παραγνωρίζουμε και την ποδηγέτηση συνδικάτων και παρατάξεων από κομματικούς σχηματισμούς.
4. Η διαμόρφωση μιας γραφειοκρατίας σε αρκετά συνδικάτα που σε συνδυασμό με τις σχέσεις που ανέπτυξαν κάποιες συνδικαλιστικές ηγεσίες με την εργοδοσία και το κράτος δημιούργησε και ενίσχυσε το ρόλο προσώπων που περισσότερο λειτουργούν ως παράγοντες και λιγότερο ως συνδικαλιστικά στελέχη. Αν αυτό συνδυαστεί με μια πολιτική που νεοφιλελευθερισμός εισήγαμε και κατάφερε να εγκαθιδρύσει, της ατομικής στάσης και της επιδίωξης των ατομικών λύσεων μέσω διαγκωνισμών το μοντέλο αυτό του συνδικαλισμού βρήκε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί.
5. Τελευταίο αλλά μάλλον πρώτο στην ιεράρχηση είναι ο προσανατολισμός των συνδικάτων που σε ένα μεγάλο βαθμό καθορίζει και τον τρόπο λειτουργίας τους. Είναι κοινό μυστικό ότι ο ταξικός προσανατολισμός των συνδικάτων τα τελευταία χρόνια έχει αμβλυνθεί, ενώ αρκετά από αυτά, εξαιτίας της ηγεμονίας του κυβερνητικού συνδικαλισμού, και όχι μόνο, έχουν προσανατολίσει τη δράση τους σε διευθετήσεις και συνεννοήσεις με την εργοδοσία, αρνούμενα να βάλουν σε κίνηση τον κόσμο της εργασίας. Αυτή η επιλογή βεβαίως, ευνοεί μια γραφειοκρατική και όχι ουσιαστική και δημοκρατική λειτουργία στα συνδικάτα.

Αν λοιπόν αυτή είναι η πραγματικότητα, η εμμονή στον τρόπο συγκρότησης των προεδρείων μάλλον συσκοτίζει τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και δεν δίνει απαντήσεις που θα το βγάλουν από τα αδιέξοδα.

Πρέπει εδώ βεβαίως να επισημανουμε ότι η συγκρότηση των λεγόμενων αντιπροσωπευτικών προεδρείων έγινε σε μια περίοδο αναγκαστικα, (μιλάμε για το 1984-5) αφού λόγω των αντιθέσεων που υπήρχαν μέσα στο εργατικό κίνημα και της αδυναμίας να υπάρξουν προγραμματικές συνθέσεις, τα συνδικάτα κινδύνευαν να μείνουν ακέφαλα και αδρανή.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το ζήτημα της συγκρότησης των προεδρείων των συνδικαλιστικών οργανώσεων είναι ένα ζήτημα που τίθεται ξανά στο τραπέζι. Τόσο η άποψη για την συγκρότηση λειτουργικών και ταυτόχρονα αντιπροσωπευτικών προεδρείων, όσο και η συγκρότηση προεδρείων σε προγραμματική βάση έχουν η κάθε μια τόσο πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Γι αυτό απαιτείται μια ψύχραιμη συζήτηση χωρίς κραυγές αλληλουπονομέυσεις.

Αυτό όμως που δεν πρέπει να διαφεύγει από κανέναν που ενδιαφέρεται πραγματικά για την πορεία του εργατικού κινήματος είναι, ότι όσο δεν αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που έχουν σχέση με τον προσανατολισμό των συνδικαλιστικών οργανώσεων, την ενίσχυση της μαζικότητας, τη στροφή στις μαζικές διαδικασίες βάσης και την ουσιαστική και δημοκρατική λειτουργία των συνδικάτων, το ζήτημα της συγκρότησης των προεδρείων θα αποτελεί απλώς μια παρωνυχίδα και θα χρησιμοποιείται για μικροπαραταξιακές και όχι μόνο σκοπιμότητες.

Η Αριστερά αυτή την κρίσιμη περίοδο αντί να φιλονικεί για την συγκρότηση των προεδρείων, καλό θα ήταν να ασχοληθεί προκειμένου τα συνδικάτα να λειτουργήσουν ουσιαστικά και δημοκρατικά, να οξύνουν τα ταξικά τους χαρακτηριστικά, να βρεθούν στους χώρους δουλειάς οργανώνοντας της δράση των εργαζομένων, να αποκτήσουν την αίγλη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν την αντεργατική λαίλαπα που έχει σαρώσει τα εργατικά και λαϊκά δικαιώματα. Ένας τέτοιος προσανατολισμός θα αλλάξει την κατάσταση στο εργατικό κίνημα και θα σαρώσει τις συμβιβασμένες ηγεσίες σε αρκετές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Σε αυτή την περίπτωση, είναι σίγουρο, ότι το ζήτημα των προεδρείων στα συνδικάτα μάλλον θα είναι θέμα που ελάχιστους θα απασχολεί.

- Αναδημοσίευση από τη σελίδα ygeionomikoi.gr

 O Κόνιαρης Χρήστος είναι υγειονομικός μέλος του ΓΣ της ΑΔΕΔΥ και της Γραμματείας της Αυτόνομης Παρέμβασης Υγειονομικών