Ενωτική Κίνηση Εργαζομένων Λαϊκου Νοσοκομείου: Νίκος Καββαδίας: «Μαραμπού», το «καταραμένο» πουλί των τροπικών

Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014

Νίκος Καββαδίας: «Μαραμπού», το «καταραμένο» πουλί των τροπικών

Σαν σήμερα, 11 Ιανουαρίου 1910, γεννήθηκε ο ποιητής των θαλασσών, Νίκος Καββαδίας, στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας στην Κίνα, από γονείς Κεφαλλονίτες. Μετακομίζουν στον Πειραιά, όπου τελειώνει Δημοτικό και Γυμνάσιο. Μαθητής του Δημοτικού κιόλας, γράφει τα πρώτα του ποιήματα.

Το 1929 δουλεύει ως υπάλληλος σε ένα ναυτικό γραφείο. Αντέχει μόνο λίγους μήνες να βλέπει τους άλλους να ταξιδεύουν και αποφασίζει να ακολουθήσει το όνειρο του, τα καράβια και τη θάλασσα..

Μπαρκάρει ναύτης σε φορτηγό, και για μερικά χρόνια συνεχίζει να φεύγει με τα φορτηγά, γυρίζοντας πάντα πίσω ταλαιπωρημένος και άφραγκος... Η ανέχεια τον ωθεί να πάρει το δίπλωμα του ασυρματιστή..

Παίρνει το δίπλωμα του το 1939, αλλά το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου τον αναγκάζει να μείνει στην στεριά, ενώ στέλνεται στο αλβανικό μέτωπο. Συμμετέχει στην αντίσταση κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ενώ στην περίοδο του Εμφυλίου, από το 1945 έως το 1946 τίθεται επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών – Ποιητών. Θέση όμως που θα εγκαταλείψει για να ξαναγυρίσει εκεί που νιώθει ελεύθερος, στα καράβια.

Ο Θανάσης Βαλτινός γράφει χαρακτηριστικά για τη σχέση του ποιητή με την Aριστερά:

«Ο Καββαδίας δεν ήταν πολιτικοποιημένος με τη στενή έννοια. Ένα άλλο κομμάτι της ποιητικής του ιδιοφυΐας ήταν ότι δεν τη ρητόρευσε ποτέ τη σχέση του με όλα αυτά τα θέματα που τον απασχολούσαν. Δεν το έκανε ποτέ με βαρύγδουπο τρόπο, που το έκαναν άλλοι, ταλανίζοντας τη λογοτεχνία μας. Υπάρχει τόσο πολύ σαβούρα, που πρέπει να πεταχτεί από πάνω μας. Όλο αυτό το σπουδαίο υλικό (πόλεμος, κατοχή, χούντα κ.τ.λ.) κακόπαθε πολύ. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις των ανθρώπων που ούτε μεταχειρίσθηκαν, ούτε εκμεταλλεύτηκαν ευκαιριακά αβανταδόρικα τέτοια θέματα. Ο Καββαδίας αποτελεί εξαίρεση».

Με το τέλος του πολέμου μπαρκάρει σαν ασυρματιστής και ταξιδεύει συνεχώς για 30 χρόνια γυρίζοντας όλο τον κόσμο, έως και το Νοέμβρη του 1974.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του «Μαραμπού» - το όνομα ενός «καταραμένου» πουλιού των τροπικών χωρών - εκδίδεται με δικά του έξοδα. Η επιτυχία ήρθε και ο Νίκος Καββαδίας γίνεται γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους.

Στα ποιήματα του διακρίνεται η μοναξιά του ταξιδιού, η νοσταλγική διάθεση και μια βαθιά μελαγχολία. Πίσω από αυτά βρίσκεται μια γνήσια ποιητική προσωπικότητα.

Ο Καββαδίας υπήρξε ένα φευγάτο μυαλό. Μπόρεσε να συνδυάσει μοναδικά μέτρο, εικόνες και ομοιοκαταληξία. Η θάλασσα αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης. Είναι ίσως από τους λίγους που αξίζει τον χαρακτηρισμό του απόλυτα βιωματικού στην ποίησή του, εφόσον μιλάει για όλα όσα έζησε στα καράβια, για τους έρωτες, τα ταξίδια και την αγάπη του για την θάλασσα.Τα ποιήματα του χαρακτηρίζονται από ιδιωματισμούς ξεφεύγοντας από την παραδοσιακή νεοελληνική ποίηση: Εξωτισμός, κοσμοπολιτισμός, υπερεαλισμός, στοιχεία οδηγούν τον αναγνώστη να δραπετεύσει από τα όρια της πραγματικότητας. Περιγραφές από καυγάδες, πληρωμένους έρωτες, ιθαγενείς… Τυχοδιώκτης, σαν ένας άλλος Δον Κιχώτης, να κυνηγά θαλάσσιους ανεμόμυλους.

Περιγράφεται ως ένας λιγομίλητος συμπαθητικός άνθρωπος, συχνά με ένα μπερέ στο κεφάλι, εγκάρδιος, με ανεξάντλητο χιούμορ και αγαπητός στους πάντες.

Ο Νίκος Καββαδίας άφησε λίγα έργα πίσω του, μόλις τρεις ποιητικές συλλογές, ένα μυθιστόρημα και τρία μικρά πεζά. Ταπεινά παρουσιάστηκε στα ελληνικά γράμματα. Μέχρι τον θάνατό του, η υποδοχή που του είχαν κάνει οι ομότεχνοι του ήταν πολύ άδικη. Οι κριτικές από το 1933 ως το 1975 στην ποίησή του, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ήταν υποτιμητική.

Και όμως αυτή η ταπεινότητά του, σε συνδυασμό με την πετυχημένη μελοποίηση των ποιημάτων του, τον έφερε κοντά στη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων, καθιστώντας τον ως έναν από τους πιο δημοφιλείς μας ποιητές, δυστυχώς μετά τον θάνατό του.

Η ζωή του αποτυπωμένη μέχρι και την ύστατη στιγμή στα γραπτά του. Γεμάτη με έρωτες, πόνο, μοναξιά, απογοητεύσεις, αληθινές φιλίες, όνειρο, ρομαντισμό αλλά και επίγνωση της σκληρής πραγματικότητας. Πέθανε στην Αθήνα το 1975.

«...Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων και θα πεθάνω μια βραδιά, σαν όλες τις βραδιές χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων...»