"Αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος"

Ηταν 14 Αυγούστου 1954.

 Φορούσε μαύρο κοστούμι και άσπρο πουκάμισο. Ηταν ντυμένος λες και πήγαινε σε γιορτή. Γύρω στις 5 το πρωί, πριν ακόμα ξημερώσει, κατεβαίνει από το αυτοκίνητο. Ο τόπος που είχε επιλεγεί ήταν η Αγία Μαρίνα, στο Δαφνί. Περνώντας δίπλα από τους δημοσιογράφους, δεμένος ακόμα με τις χειροπέδες, κοντοστέκεται. Τους χαιρετά.

   «Γεια σας παιδιά. Μπράβο, όλο νιάτα βλέπω μπροστά μου. Σας εύχομαι καλή σταδιοδρομία, να ‘στε πάντα καλά. Βλέπετε εγώ σε λίγο φεύγω με ψεύτικες και άδικες κατηγορίες. Το Κόμμα μου, το ξέρω, θα βρει την αλήθεια και θα με δικαιώσει».

 

   Λίγες ώρες αργότερα, οι εφημερίδες φέρνουν στην Αθήνα την είδηση: «Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ, αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος»…

Δύο χρόνια νωρίτερα, είχε συλληφθεί και καταδικαστεί σε θάνατο ο σύντροφός του, Νίκος Μπελογιάννης. Ο Νίκος Πλουμπίδης ενώ ήταν στην παρανομία, έκανε μια ύστατη προσπάθεια να σώσει το σύντρόφό του: Έστειλε ένα γράμμα στους συνηγόρους του Μπελογιάννη το οποίο δημοσιεύτηκε στον τύπο.

Με το γράμμα που έστειλε στις   12-3-1952, δηλώνει ότι ο ίδιος και όχι ο Μπελογιάννης είναι ο καθοδηγητής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και υπόσχεται να παρουσιαστεί στις αρχές και να δικαστεί αν μετατραπούν οι θανατικές καταδίκες του συντρόφου του.

 Ο Κούλης Ζαμπαθάς περιγράφει τη συζήτηση,  που προηγήθηκε της επιστολής, μεταξύ του ίδιου και του Νίκου Πλουμπίδη:

Τις μέρες που βγήκε η απόφαση ο μπάρμπας ( Νίκος Πλουμπίδης) βρισκόταν κοντά μας. Ένα μεσημέρι με φώναξε και με ρώτησε.

"Θέλω τη γνώμη σου για κάτι. Σκέφτομαι να παρουσιαστώ και να παραδοθώ για να σώσω το Νίκο και την Έλλη. Ο Νίκος είναι αθώος πάνω στο ζήτημα των ασυρμάτων και του παράνομου μηχανισμού. Αρχηγός είμαι εγώ. Αν μου εγγυηθούν ότι θα του χαρίσουνε την ποινή του θανάτου, τότε θα παρουσιαστώ. Εγώ ότι είχα να δώσω στον αγώνα και στον ελληνικό λαό το έδωσα. Λίγη είναι η ζωή μου. Αν τη δώσω για κείνους και για το λαό είναι ότι μπορώ να δώσω για αυτούς. Αυτοί πρέπει να ζήσουν για το Κόμμα μας και για τον ελληνικό λαό".

Δεν άργησα να απαντήσω ούτε και σκέφτηκα πολύ. Ήξερα τον χαρακτήρα του και τούπα τούτα:

"Να σου πω. Ξέροντας τον  χαρακτήρα σου και την καρδιά σου, αν σούλεγα όχι μην πας, θα με κακοχαρακτήριζες, θα πικραινόσουν, θα θύμωνες για την παλιανθρωπιά μου, μα θα πήγαινες. Μα η θυσία σου είναι μάταιη. Δεν πρόκειται να χαρίσουνε τη ζωή στο Νίκο παίρνοντας για αντάλλαγμα τη δικιά σου.

Ο Νίκος είναι ο ηγέτης του παρόντος και του μέλλοντος, ο δυνατός ο γερός και ο γεμάτος νιάτα. Εσύ με όλη τη μεγαλοσύνη σου, τους αγώνες σου και τη μεγάλη σου πίστη στα ιδανικά μας και την πείρα σου, για αυτούς δεν είσαι τίποτα όσο ο Νίκος. Ξέρουνε την υγεία σου, ξέρουνε πως η καρδιά σου κρέμεται από μια κλωστή. Σ' έχουνε ξοφλημένο. Για αυτό δε θα σε δεχτούνε. Πάντως κάνε ότι σκέφτεσαι για να τους σώσεις ..... Ωστόσο άφησε με σε παρακαλώ να σου πω κάτι. Είσαι βέβαιος ότι αυτό που σκέφτεσαι θα το εγκρίνει η ηγεσία του Κόμματος;"

Με κοίταξε στα μάτια. Ανασηκώθηκε κάπως στο μαξιλάρι, μια και βρίσκονταν ξαπλωμένος στο ντιβάνι και μου απάντησε

"Καλά. Αυτοί κει πάνω είναι ηγεσία. Εμείς εδώ τι είμαστε; Όχι. Θα το κάνω. Θα το κάνω για να στους σώσω".

(Κούλης Ζαμπαθάς: Νίκος Μπελογιάννης-Νίμος Πλουμπίδης, εκδόσεις Δωρικός)

Η επιστολή του Ν. Πλουμπίδη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Προοδευτική Αλλαγή" στις 16 Μαρτίου (1952) όπου μεταξύ τον άλλων:

«1. Καθοδηγητής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚ, ήμουν εγώ και όχι ο Μπελογιάννης. Για αυτήν μου την ιδιότητα και τις πράξεις μου αναλαμβάνω μόνος μου τις ευθύνες.

Ύστερα από την δήλωση μου αυτή κάθε επιμονή για την εκτέλεση του Μπελογιάννη είναι ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΗ, ΑΔΙΚΗ και ολοφάνερα ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ πράξη.

2. Για να μη νομισθεί ότι κάνω τον παληκαρά εκ του ασφαλούς ΥΠΟΣΧΟΜΑΙ να παρουσιαστώ στις αρχές και να δικαστώ αν μετατραπούν οι θανατικές καταδίκες του φίλου μου και συντρόφου μου Ν. Μπελογιάννη.

Νίκος Πλουμπίδης, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ.

Υ.Γ. Πολλοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν τον γραφικό μου χαρακτήρα. Εντούτοις για το γνήσιο της επιστολής, προσθέτω τα δακτυλικά μου αποτυπώματα. Αθήνα 12-3-1952.»

Ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελέστηκε στις 30 Μαρτίου 1952 και στις  25 Νοεμβρίου 1952 συνελλήφθη ο Νίκος Πλουμπίδης ο οποίος προσάγεται σε δίκη στις 24 Ιούλη 1953. 

  Ο ίδιος δίνει δείγματα απίστευτης ψυχικής ανάτασης. Δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τους στρατοδίκες του, τους οποίους ξεγυμνώνει με την περήφανη απολογία του. Πρέπει να διαχειριστεί και την άδικη εναντίον του κατηγορία που έχει εκτοξευτεί από την ηγεσία του Κόμματος. Ο Πλουμπίδης γνωρίζει πως κάθε του λέξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την αντίδραση εναντίον τού ιδανικού για το οποίο έδωσε όλη του τη ζωή. Επιλέγει να μετατρέψει την προσωπική του τραγωδία σε ένα έπος ανωτερότητας, αυτοθυσίας και ανιδιοτέλειας.    «Ματαιοπονείτε, αν πιστεύετε ότι θα με κάνετε να στραφώ ενάντια στο Κόμμα μου», ήταν η απάντησή του στον πρόεδρο του δικαστηρίου, όταν εκείνος επιχείρησε να αξιοποιήσει τις άδικες και λαθεμένες κατηγορίες της ηγεσίας του ΚΚΕ ενάντια στον Πλουμπίδη.
   «Σήμερα, κύριοι, δε δικάζετε άτομα. Δικάζετε το ΚΚΕ. Και επ’ αυτού, παρόλο ότι σήμερα όχι μόνο δεν έχω την τιμή να εκπροσωπώ το Κόμμα μου, αλλά έχω και πολεμική εναντίον μου, δηλώνω, ότι αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες για την πολιτική του Κόμματός μου», ήταν τα λόγια του…
 Το στρατοδικείο καταδίκασε τον Νίκο Πλουμπίδη «δις εις θάνατον». Ψύχραιμος, αποφασιστικός, στο άκουσμα της καταδίκης δηλώνει στους δημοσιογράφους: «Θα αντιμετωπίσω το θάνατο σαν Ελληνας κομμουνιστής, όπως αντιμετώπισα και την κατηγορία σε όλη την ακροαματική διαδικασία. Θα πεθάνω ήσυχος και γιατί αρκετό σπόρο έσπειρα και γιατί χιλιάδες νέοι Ελληνες θα πάρουν τη θέση μου μέχρι τη νίκη του λαού».

   Στις 14 Αυγούστου 1954, λίγο πριν το «πυρ», λέει στον επικεφαλής του αποσπάσματος και τον ιερέα που βρισκόταν στον τόπο της εκτέλεσης:«Δεν έχω κανένα βάρος στη συνείδησή μου. Μόνο σας ξαναλέω: Υπήρξα τίμιος αγωνιστής, πάλεψα για το καλό του λαού και για το Κόμμα μου. Κι αφήνω στο γιο μου φεύγοντας ένα τίμιο όνομα». 

 Απόσπασμα από το τελευταίο γράμμα

«Αγαπημένοι μου,
Σας γράφω τις τελευταίες μου γραμμές. Είναι η πρώτη ώρα της 14^ης Αυγούστου 1954. Με ξύπνησαν για να με ειδοποιήσουν ότι το πρωί θα γίνει η εκτέλεσή μου.
Τις τελευταίες αυτές ώρες που μου απομένουν τις αφιερώνω στους αγαπημένους μου.
Εκείνο που έχω να σας πω είναι ότι ΠΟΤΕ μου ΔΕΝ υπήρξα προδότης, όπως με αποκαλούν οι κατήγοροί μου. Πάντα υπηρέτησα πιστά την ιδεολογία μου πιστεύοντας ότι εξυπηρετώ το λαό.
Συγχωρώ τους κατηγόρους μου για τις πίκρες που μου ‘δωσαν την ώρα που χρειαζόμουν συμπάθεια και κατανόηση. Σας παρακαλώ και σας όλους να συγχωρήσετε και σεις τους κατηγόρους μου. Αυτό θα είναι για μένα ανακούφιση. 

 Σας αφήνω γεια

Νίκος

Φυλακή – Σανατόριο

13 προς 14 Αυγούστου 1954

Υ.Γ. Μη λυπάστε, εγώ τώρα θα ησυχάσω. Σας εύχομαι όλων ευτυχία. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι.

(υπογραφή)»

Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη

Σε τούτη την πατρίδα τί γυρεύω,
με μισθοφόρους και πραιτωριανούς,
τη δόξα σου γονατιστός να ζητιανεύω,
και να χτυπώ την πόρτα σου στους ουρανούς,
τη δόξα σου γονατιστός να ζητιανεύω,
και να χτυπώ την πόρτα σου στους ουρανούς.

Σαν ψίχουλα είναι τούτα τα στιχάκια,
από συμπόσια και ξενύχτια ποιητών,
τα ψυθιρίζουν οι χαφιέδες στα σοκάκια,
εκεί που πάω σαν το ψάρι να πιαστώ,
τα ψυθιρίζουν οι χαφιέδες στα σοκάκια,
εκεί που πάω σαν το ψάρι να πιαστώ.

Κινήσαμε για μακρινό ταξίδι
κι η νύχτα φαρμακώνει τα φιλιά
ποιος κόσμος μας κρατάει και ποιο σανίδι
απόψε που δικάζουν τον Πλουμπίδη.
Οι λύκοι αγκαλιά με τα σκυλιά,οι λύκοι αγκαλιά με τα σκυλιά.

Κινήσαμε για μακρινό ταξίδι
κι η νύχτα φαρμακώνει τα φιλιά
ποιος κόσμος μας κρατάει και ποιο σανίδι
απόψε που δικάζουν τον Πλουμπίδη.
Οι λύκοι αγκαλιά με τα σκυλιά, οι λύκοι αγκαλιά με τα σκυλιά.

Σε τούτη την πατρίδα τί γυρεύω,
με μισθοφόρους και πραιτωριανούς.