Η ζωή του αρχίζει από το Καστέλι Κισσάμου, όπου ξαναγύριζε όποτε
μπορούσε, για να ξαναθυμηθεί τον πατέρα του, Χαράλαμπο, από τον οποίο
ορφάνεψε νωρίς, τα άλλα τέσσερα αδέρφια του και την κυρα-Ειρήνη, τη μάνα
του, που τη λάτρευε και της έμοιαζε όχι μόνο στην εμφάνιση, αλλά και
στον πεισματικό χαρακτήρα και την αδάμαστη ψυχή.
Θυμίζουμε έναν, καταγραμμένο, διάλογο με τη μάνα του, ως δείγμα του χαρακτήρα και των δυο:
Η κυρα-Ειρήνη,
όπως όλες οι μανάδες των κρατουμένων αγωνιστών, υπέφερε με τον
εγκλεισμό του παιδιού της. Σε μια συνάντησή τους στην εξορία, ο Κατράκης
δοκίμασε την ψυχική αντοχή της μάνας του: -«Τι είναι Μανόλη;» -«Θες να
‘ρθω στο σπίτι, μάνα;» -«Πώς θα ‘ρθεις;» -«Ε… θα υπογράψω και θα ‘ρθω»-
«Ιντα να υπογράψεις;» - «Δήλωση» -«Ιντα δήλωση;» -«Οτι δεν είμαι αυτό που
είμαι…» -«Και δεν είσαι;» -«Είμαι» -«Μην υπογράψεις, κερατά, μην
υπογράψεις…».
Όταν οι Αλφαμίτες τον βασάνιζαν: «Γονάτισε Κατράκη » – του έλεγαν –
«αλλιώς θα πεθάνεις». «Οχι, ρε παιδιά, τέτοια χάρη δε σας την κάνω». «Τι
παριστάνεις, ρε;» – συνέχιζαν – «Τον Μαρίνο Κοντάρα;» (τον ήρωα της
ομώνυμης ταινίας που είχε ενσαρκώσει τον ατρόμητο ήρωα). Κι ο Κατράκης
αποκρίθηκε «…όχι ρε παιδιά, δεν παριστάνω τον Μαρίνο Κοντάρα, απλά τον
άνθρωπο».
«Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής»
Στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής και στα τραγικά χρόνια του
εμφυλίου, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης. Απολύεται από το
Εθνικό Θέατρο για τις ιδέες του, συλλαμβάνεται, του ζητούν να υπογράψει
δήλωση, αρνείται και εξορίζεται στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον
Αϊ-Στράτη, μέχρι το 1952. Αλλά και αργότερα, ήταν πάντα από τους
πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του
ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του.
«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου», είχε πει ο ίδιος.
«Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το κόμμα, για
τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του
μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την
τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας.
Ο Μάνος Κατράκης που στη διάρκεια του βίου του στη χώρα αυτή πληγώνεται, βασανίζεται, καταδιώκεται, εξορίζεται.
Εγώ όμως θέλω να σας πω ποιος είμαι.
Το Μάρτη του 1981 διοργανώνεται στο Παρίσι τιμητική εκδήλωση από τον
σκηνοθέτη Γιάννη Ιορδανίδη. Στην εναρκτήρια βραδιά της εκδήλωσης ο Μάνος
Κατράκης απευθύνεται στους παρευρισκόμενους με τη γλώσσα της καρδιάς
όπως έκανε πάντα:
"Εσείς τιμάτε τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής μου δραστηριότητας. Σας
ευχαριστώ. Εγώ όμως θέλω να σας πω ποιος είμαι. Θέλω να με γνωρίσετε
σωστά. Θέλω να σας πω πως γεννήθηκα στην Κρήτη. Μεγάλωσα ξυπόλητο παιδί
στις αμμουδιές της πατρίδας μου, που έβαζα στ’ αυτιά μου τα κοχύλια της
θάλασσας να ακούσω τη βουή του ωκεανού. Δεν ήξερα να αποζητώ την
ομορφιά, μα η ομορφιά ξεδιπλωνόταν ολόγυρά μου. Δεν ήξερα να αποζητώ τη
λεβεντιά. Μα η λεβεντιά με συνέπαιρνε μέσα μου από τις ιστορίες του
παππού μου. Αφήστε να παινέψω την πατρίδα μου. Το αξίζει. Εγινα ηθοποιός
όπως θα μπορούσα να γίνω και σιδηρουργός. Ηθελα να ξοδιάσω όσες
δυνάμεις κρύβαν τα μπράτσα μου και η ψυχή μου»…
Ο Μάνος Κατράκης έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου 1984.