Ρεπορτάζ
του left.gr για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων
που συζητείται μεταξύ αξιωματούχων ΕΕ & ΗΠΑ και έχει περάσει στα
«ψιλά» των κυρίαρχων ΜΜΕ
Το πρώτο σκέλος του τίτλου είναι δανεισμένο από το γνωστό έργο του Βρετανού συγγραφέα Jonathan Coe.
Ένα έργο που με γλαφυρότητα αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, τον κυνισμό των
ελίτ (βλέπε υπερεθνικό κεφάλαιο) στον τρόπο που ρυθμίζουν τις σχέσεις,
την κατανάλωση, την ίδια τη ζωή των ανθρώπων. Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic Trade and Investment Partnership), η περίφημη TTIP,
μοιάζει βγαλμένη από το σύμπαν του «Τι ωραίο πλιάτσικο» και απειλεί με
τις (μυστικές για το ευρύ κοινό αλλά) ιδιαίτερα επικίνδυνες στοχεύσεις
της, βασικές πτυχές της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων.
Αδιαφάνεια και μυστικότητα
Η TTIP είναι μία εφ’ όλης της ύλης συνθήκη ελευθέρων συναλλαγών και επενδύσεων η οποία αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αμερικανών αξιωματούχων. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των διαπραγματεύσεων (που από τις αρχές Ιουνίου βρίσκονται στον πέμπτο, τρόπον τινά, γύρο τους, με άτυπο deadline τα τέλη του 2015) είναι η άκρα μυστικότητα. Όπως επισημαίνει ο John Hilary στην μπροσούρα του για την TTIP, ακόμα και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι κρατών – μελών της ΕΕ δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα έγγραφα της συμφωνίας παρά μόνο σε καθορισμένα αναγνωστήρια από όπου τα έγγραφα απαγορεύεται να απομακρυνθούν ή να αντιγραφούν...
Σε ευχαριστώ, ω εταιρεία
Πέρα από τους διακηρυγμένους στόχους της (μεταξύ των οποίων οι ακόμα χαμηλότεροι τελωνειακοί δασμοί στα προϊόντα που θα φτάνουν από τη μία στην άλλη άκρη του Ατλαντικού καθώς και μια αναιμική ανάπτυξη ο,5% μέχρι το… 2027!), η TTIP επιδιώκει να εντάξει στο πλαίσιό της μέλη (όπως οι χώρες της ΕΕ) χωρίς αυτά να μπορούν να αρνηθούν τους όρους που αυτή η συμφωνία θέτει. Η δημοσιογράφος της Die Tagezseitung, Urlike Herrmann, βρέθηκε στην Ελλάδα μετά από πρόκληση Ιδρύματος «Ρόζα Λούξεμπουργκ» και του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» και εξήγησε τις βαθύτερες επιδιώξεις της TTIP:
«Τυχόν επίτευξη συμφωνίας θα προβλέπει ότι οποιαδήποτε νέα νομοθεσία, πριν φτάσει στο εθνικό κοινοβούλιο, θα πρέπει να εξετάζεται με κριτήριο τη συμβατότητά της με την TTIP. Αυτό σημαίνει ενίσχυση των δραστηριοτήτων των lobbies και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και κυρίως περιθώριο στις πολυεθνικές επιχειρήσεις να κινηθούν εναντίον κυβερνήσεων για ζημίες τις οποίες υπέστησαν κατόπιν αποφάσεων των κυβερνήσεων αυτών» σημειώνει η Herrmann.
Σημείο κλειδί προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η πρόβλεψη για ένα σύστημα Επίλυσης διαφορών Επενδυτή Κράτους (ISDS) με το οποίο οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν αγωγές για αποζημιώσεις κατά της χώρας υποδοχής επενδύσεων ακόμα και αν δεν έχουν συνάψει σύμβαση με την κυβέρνησή της (!). Βασικό μέσο πίεσης των εταιρειών είναι οι προστατευτικές ρήτρες επί των επενδύσεων και τα ιδιαίτερα «δικαιώματα» των επενδυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά, η αγωγή της σουηδικής εταιρείας ενέργειας Vattenfall κατά της γερμανικής κυβέρνησης για 3,7 δισ. ευρώ λόγω της απόφασης της χώρας να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα. Κύρια στόχευση όσων διαπραγματεύονται την TTIP είναι η επικύρωση της από τα εθνικά κοινοβούλια, πράγμα (και εδώ είναι το μοναδικό καλό νέο) αρκετά δύσκολο.
Ήδη στη Γερμανία, μετά και την περίπτωση της Vattenfall, έχει ξεσπάσει κύμα αντιδράσεων: Τον Μάιο, κατόπιν αιτήματος των Πρασίνων (Grüne) και Αριστεράς (Die Linke), η γερμανική βουλή αφιέρωσε περισσότερες από δύο ώρες στο ζήτημα, με κύριο σημείο κριτικής τη μυστικότητα με την οποία διαπραγματεύονται Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον. Αυτό που φοβούνται Αριστερά και Πράσινοι (αλλά, όπως επισημαίνει η Herrmann, ακόμα κι συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις καθώς και τμήματα του γερμανικού «ΣΕΒ») είναι να υπαγορεύουν οι πολυεθνικές την καθημερινή πολιτική δραστηριότητα. «Και όλα αυτά ενώ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα περάσει από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών-μελών της ΕΕ ενδεχόμενη συμφωνία ΤΤΙΡ» τονίζει σχετικό δημοσίευμα της Deutsche Welle.
Τι ωραίο πλιάτσικο (και στην Ευρώπη)!
Αν η συμφωνία βγει αλώβητη από τις εν εξελίξει παρασκηνιακές διεργασίες και γίνει modus operandi για τις χώρες της ΕΕ, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο θα αγγίξει τα ακραία όρια του, σε μια περίοδο μάλιστα που αμφισβητείται από πολλές πλευρές. Κατ’ αρχάς, η TTIP αποτελεί ξεκάθαρη απειλή για τον κόσμο της εργασίας: Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα έχουν, σε πιο μεγάλη κλίμακα πλέον, την ευκαιρία μετεγκατάστασης της παραγωγής σε μέρη με πετσοκομμένα εργασιακά δικαιώματα καθώς βασικά κεκτημένα θα θεωρούνται «κωλύματα» για τις συναλλαγές μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ.
Επιπλέον, η TTIP θα πλήξει βάναυσα την ασφάλεια των τροφίμων. Όπως επισήμανε πρόσφατα ο Γιώργος Δαράτος σε ρεπορτάζ από τις Βρυξέλλες: «ενδεχόμενη έγκριση της Ευρωαμερικανικής συμφωνίας θα ελευθερώσει, μεταξύ άλλων, τις εισαγωγές στις κοινοτικές χώρες κρέατος βοοειδών μεγαλωμένων με ορμόνες, πουλερικών απολυμασμένων με χλώριο (σ.σ. για την καταπολέμηση τη σαλμονέλας και άλλων ασθενειών) και, το κυριότερο, γενετικά μεταλλαγμένων φυτών και τροφών όπως είναι οι διάφορες ποικιλίες μεταλλαγμένου καλαμποκιού και σόγιας. Προϊόντα που μέχρι σήμερα απαγορεύεται δια ροπάλου η εισαγωγή τους στις χώρες της ΕΕ, τα οποία θα βρεθούν στα ράφια των ευρωπαϊκών σουπερμάρκετ με το πρόσχημα ότι όλα όσα θα επιτρέψουμε να μπουν στο έδαφος μας και όσα, ευρωπαϊκά θα δεχθούν οι ΗΠΑ να μπουν στο δικό του έδαφος, όπως λ.χ. γαλλικά τυριά από μη παστεριωμένο γάλα, θα ευνοήσουν και θα τονώσουν την …απασχόληση και τις επενδύσεις».
Ακόμη, η TTIP θα αποτελέσει πρώτης τάξεως ευκαιρία για ένα ακόμη πλιάτσικο στον δημόσιο τομέα: Μία από τις πιο ύπουλες επιπτώσεις της συμφωνίας, με ιδιαίτερη σημασία για την περίπτωση του πειραματόζωου «Ελλάδα», είναι ότι γίνεται πρακτικά αδύνατο για μια χώρα να αναστρέψει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών της αφού αυτή θα έχει συντελεστεί. Στο σημείο αυτό πρέπει να θυμηθούμε ξανά τα διαιτητικά δικαστήρια – παρωδία στα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δικαστές δεν είναι μόνιμοι δημόσιοι λειτουργοί αλλά μία μικρή κλίκα δικηγόρων εταιρικού δικαίου (!).
Τι να κάνουμε
Συμπερασματικά, η συμφωνία TTIP αποτελεί θεσμοποίηση των κανόνων της αγοράς ως υπέρτερων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. Πίσω από την επικοινωνιακή καταιγίδα, περί της μεγαλύτερης ζώνης «ελεύθερου» εμπορίου στον πλανήτη, που θα προηγηθεί ενδεχόμενης σύναψης της συμφωνίας, η TTIP θα αποτελέσει ένα «τυφώνα για τους ευρωπαίους πολίτες» (όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η γαλλική Monde). Πέραν της ενημέρωσης και της δημόσιας συζήτησης (στην Ελλάδα βρισκόμαστε πίσω από το μηδέν) απαιτείται κινηματική και δημοκρατική εγρήγορση. Όπως επισημαίνει η Herrmann, αν κάθε πολίτης αφιερώσει 10 λεπτά για να ενημερωθεί για τις εξτρεμιστικές προβλέψεις της TTIP, θα δηλώσει, πιθανότατα, διαθέσιμος σε δράσεις εναντίον της.
Στις ΗΠΑ έχει αναπτυχθεί ένα τεράστιο κίνημα αντίδρασης με περισσότερες από 550 οργανώσεις να έχουν υπογράψει επιστολή προς τα μέλη του Κογκρέσου, με την οποία ζητούν να μην δώσουν «λευκή επιταγή» στον εκάστοτε πρόεδρο των ΗΠΑ για την υπογραφή μονομερώς των Συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου. Επίσης, πέραν των αντιδράσεων στη Γερμανία (βλέπε παραπάνω), γάλλοι γερουσιαστές, τον Ιανουάριο του 2014, εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά της γαλλικής κυβέρνησης για την υποστήριξή της στη συμφωνία ενώ εναντίον της TTIP έχουν εκφραστεί βουλευτές στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία. Οι κοινωνίες, όμως, έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο ώστε το μπλόκο στη συμφωνία να γίνει αποτελεσματικό!
Καμπάνιες εναντίον της TTIP:
- Bilaterals.org (όλες οι τελευταίες ειδήσεις σχετικά με την TTIP)
- S2bnetwork.org: Seattle to Brussels Network (ΕΕ)
- Citizen.org: Public Citizen (ΗΠΑ)
Διαβάστε:
- John Hilary , Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, Απρίλιος 2014 (διατίθεται δωρεάν από το Ίδρυμα «Ρόζα Λούξεμπουργκ»)
- Ulrike Herrmann, Free Trade – Project of the Powerful
- Τζωρτζ Μπονμπιό,«TTIP: η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Ε.Ε., μια ολομέτωπη επίθεση στη δημοκρατία», «Ενθέματα» της κυριακάτικης «Αυγής» την 9η Φεβρουαρίου 2014
- Οι σχετικές ειδήσεις στο left.gr
Αδιαφάνεια και μυστικότητα
Η TTIP είναι μία εφ’ όλης της ύλης συνθήκη ελευθέρων συναλλαγών και επενδύσεων η οποία αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αμερικανών αξιωματούχων. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των διαπραγματεύσεων (που από τις αρχές Ιουνίου βρίσκονται στον πέμπτο, τρόπον τινά, γύρο τους, με άτυπο deadline τα τέλη του 2015) είναι η άκρα μυστικότητα. Όπως επισημαίνει ο John Hilary στην μπροσούρα του για την TTIP, ακόμα και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι κρατών – μελών της ΕΕ δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα έγγραφα της συμφωνίας παρά μόνο σε καθορισμένα αναγνωστήρια από όπου τα έγγραφα απαγορεύεται να απομακρυνθούν ή να αντιγραφούν...
Σε ευχαριστώ, ω εταιρεία
Πέρα από τους διακηρυγμένους στόχους της (μεταξύ των οποίων οι ακόμα χαμηλότεροι τελωνειακοί δασμοί στα προϊόντα που θα φτάνουν από τη μία στην άλλη άκρη του Ατλαντικού καθώς και μια αναιμική ανάπτυξη ο,5% μέχρι το… 2027!), η TTIP επιδιώκει να εντάξει στο πλαίσιό της μέλη (όπως οι χώρες της ΕΕ) χωρίς αυτά να μπορούν να αρνηθούν τους όρους που αυτή η συμφωνία θέτει. Η δημοσιογράφος της Die Tagezseitung, Urlike Herrmann, βρέθηκε στην Ελλάδα μετά από πρόκληση Ιδρύματος «Ρόζα Λούξεμπουργκ» και του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» και εξήγησε τις βαθύτερες επιδιώξεις της TTIP:
«Τυχόν επίτευξη συμφωνίας θα προβλέπει ότι οποιαδήποτε νέα νομοθεσία, πριν φτάσει στο εθνικό κοινοβούλιο, θα πρέπει να εξετάζεται με κριτήριο τη συμβατότητά της με την TTIP. Αυτό σημαίνει ενίσχυση των δραστηριοτήτων των lobbies και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και κυρίως περιθώριο στις πολυεθνικές επιχειρήσεις να κινηθούν εναντίον κυβερνήσεων για ζημίες τις οποίες υπέστησαν κατόπιν αποφάσεων των κυβερνήσεων αυτών» σημειώνει η Herrmann.
Σημείο κλειδί προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η πρόβλεψη για ένα σύστημα Επίλυσης διαφορών Επενδυτή Κράτους (ISDS) με το οποίο οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν αγωγές για αποζημιώσεις κατά της χώρας υποδοχής επενδύσεων ακόμα και αν δεν έχουν συνάψει σύμβαση με την κυβέρνησή της (!). Βασικό μέσο πίεσης των εταιρειών είναι οι προστατευτικές ρήτρες επί των επενδύσεων και τα ιδιαίτερα «δικαιώματα» των επενδυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά, η αγωγή της σουηδικής εταιρείας ενέργειας Vattenfall κατά της γερμανικής κυβέρνησης για 3,7 δισ. ευρώ λόγω της απόφασης της χώρας να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα. Κύρια στόχευση όσων διαπραγματεύονται την TTIP είναι η επικύρωση της από τα εθνικά κοινοβούλια, πράγμα (και εδώ είναι το μοναδικό καλό νέο) αρκετά δύσκολο.
Ήδη στη Γερμανία, μετά και την περίπτωση της Vattenfall, έχει ξεσπάσει κύμα αντιδράσεων: Τον Μάιο, κατόπιν αιτήματος των Πρασίνων (Grüne) και Αριστεράς (Die Linke), η γερμανική βουλή αφιέρωσε περισσότερες από δύο ώρες στο ζήτημα, με κύριο σημείο κριτικής τη μυστικότητα με την οποία διαπραγματεύονται Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον. Αυτό που φοβούνται Αριστερά και Πράσινοι (αλλά, όπως επισημαίνει η Herrmann, ακόμα κι συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις καθώς και τμήματα του γερμανικού «ΣΕΒ») είναι να υπαγορεύουν οι πολυεθνικές την καθημερινή πολιτική δραστηριότητα. «Και όλα αυτά ενώ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα περάσει από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών-μελών της ΕΕ ενδεχόμενη συμφωνία ΤΤΙΡ» τονίζει σχετικό δημοσίευμα της Deutsche Welle.
Τι ωραίο πλιάτσικο (και στην Ευρώπη)!
Αν η συμφωνία βγει αλώβητη από τις εν εξελίξει παρασκηνιακές διεργασίες και γίνει modus operandi για τις χώρες της ΕΕ, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο θα αγγίξει τα ακραία όρια του, σε μια περίοδο μάλιστα που αμφισβητείται από πολλές πλευρές. Κατ’ αρχάς, η TTIP αποτελεί ξεκάθαρη απειλή για τον κόσμο της εργασίας: Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα έχουν, σε πιο μεγάλη κλίμακα πλέον, την ευκαιρία μετεγκατάστασης της παραγωγής σε μέρη με πετσοκομμένα εργασιακά δικαιώματα καθώς βασικά κεκτημένα θα θεωρούνται «κωλύματα» για τις συναλλαγές μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ.
Επιπλέον, η TTIP θα πλήξει βάναυσα την ασφάλεια των τροφίμων. Όπως επισήμανε πρόσφατα ο Γιώργος Δαράτος σε ρεπορτάζ από τις Βρυξέλλες: «ενδεχόμενη έγκριση της Ευρωαμερικανικής συμφωνίας θα ελευθερώσει, μεταξύ άλλων, τις εισαγωγές στις κοινοτικές χώρες κρέατος βοοειδών μεγαλωμένων με ορμόνες, πουλερικών απολυμασμένων με χλώριο (σ.σ. για την καταπολέμηση τη σαλμονέλας και άλλων ασθενειών) και, το κυριότερο, γενετικά μεταλλαγμένων φυτών και τροφών όπως είναι οι διάφορες ποικιλίες μεταλλαγμένου καλαμποκιού και σόγιας. Προϊόντα που μέχρι σήμερα απαγορεύεται δια ροπάλου η εισαγωγή τους στις χώρες της ΕΕ, τα οποία θα βρεθούν στα ράφια των ευρωπαϊκών σουπερμάρκετ με το πρόσχημα ότι όλα όσα θα επιτρέψουμε να μπουν στο έδαφος μας και όσα, ευρωπαϊκά θα δεχθούν οι ΗΠΑ να μπουν στο δικό του έδαφος, όπως λ.χ. γαλλικά τυριά από μη παστεριωμένο γάλα, θα ευνοήσουν και θα τονώσουν την …απασχόληση και τις επενδύσεις».
Ακόμη, η TTIP θα αποτελέσει πρώτης τάξεως ευκαιρία για ένα ακόμη πλιάτσικο στον δημόσιο τομέα: Μία από τις πιο ύπουλες επιπτώσεις της συμφωνίας, με ιδιαίτερη σημασία για την περίπτωση του πειραματόζωου «Ελλάδα», είναι ότι γίνεται πρακτικά αδύνατο για μια χώρα να αναστρέψει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών της αφού αυτή θα έχει συντελεστεί. Στο σημείο αυτό πρέπει να θυμηθούμε ξανά τα διαιτητικά δικαστήρια – παρωδία στα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δικαστές δεν είναι μόνιμοι δημόσιοι λειτουργοί αλλά μία μικρή κλίκα δικηγόρων εταιρικού δικαίου (!).
Τι να κάνουμε
Συμπερασματικά, η συμφωνία TTIP αποτελεί θεσμοποίηση των κανόνων της αγοράς ως υπέρτερων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. Πίσω από την επικοινωνιακή καταιγίδα, περί της μεγαλύτερης ζώνης «ελεύθερου» εμπορίου στον πλανήτη, που θα προηγηθεί ενδεχόμενης σύναψης της συμφωνίας, η TTIP θα αποτελέσει ένα «τυφώνα για τους ευρωπαίους πολίτες» (όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η γαλλική Monde). Πέραν της ενημέρωσης και της δημόσιας συζήτησης (στην Ελλάδα βρισκόμαστε πίσω από το μηδέν) απαιτείται κινηματική και δημοκρατική εγρήγορση. Όπως επισημαίνει η Herrmann, αν κάθε πολίτης αφιερώσει 10 λεπτά για να ενημερωθεί για τις εξτρεμιστικές προβλέψεις της TTIP, θα δηλώσει, πιθανότατα, διαθέσιμος σε δράσεις εναντίον της.
Στις ΗΠΑ έχει αναπτυχθεί ένα τεράστιο κίνημα αντίδρασης με περισσότερες από 550 οργανώσεις να έχουν υπογράψει επιστολή προς τα μέλη του Κογκρέσου, με την οποία ζητούν να μην δώσουν «λευκή επιταγή» στον εκάστοτε πρόεδρο των ΗΠΑ για την υπογραφή μονομερώς των Συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου. Επίσης, πέραν των αντιδράσεων στη Γερμανία (βλέπε παραπάνω), γάλλοι γερουσιαστές, τον Ιανουάριο του 2014, εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά της γαλλικής κυβέρνησης για την υποστήριξή της στη συμφωνία ενώ εναντίον της TTIP έχουν εκφραστεί βουλευτές στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία. Οι κοινωνίες, όμως, έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο ώστε το μπλόκο στη συμφωνία να γίνει αποτελεσματικό!
Καμπάνιες εναντίον της TTIP:
- Bilaterals.org (όλες οι τελευταίες ειδήσεις σχετικά με την TTIP)
- S2bnetwork.org: Seattle to Brussels Network (ΕΕ)
- Citizen.org: Public Citizen (ΗΠΑ)
Διαβάστε:
- John Hilary , Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, Απρίλιος 2014 (διατίθεται δωρεάν από το Ίδρυμα «Ρόζα Λούξεμπουργκ»)
- Ulrike Herrmann, Free Trade – Project of the Powerful
- Τζωρτζ Μπονμπιό,«TTIP: η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Ε.Ε., μια ολομέτωπη επίθεση στη δημοκρατία», «Ενθέματα» της κυριακάτικης «Αυγής» την 9η Φεβρουαρίου 2014
- Οι σχετικές ειδήσεις στο left.gr
ΠΗΓΗ:left.gr