ΟΧΤΩ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΧΑΙΡΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΧΑΜΟΓΕΛΑΕΙ ΚΑΝΕΙΣ...

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΜΕΤΑΞΑ: ΦΤΩΧΕΙΑ,ΔΙΑΦΘΟΡΑ,ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΕΝΑ ΟΧΙ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΠΩΘΗΚΕ

Του ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΦΕΙΡΗ*

1. Η δικτατορία δεν ήταν μια ελληνική εξαίρεση. Σε σειρά ευρωπαϊκών χωρών η εγκαθίδρυση φασιστικού τύπου καθεστώτων ήταν ο κανόνας. Ο ίδιος ο Ι. Μεταξάς, έγραφε,για τους σκοπούς του καθεστώτος :

«Η αδιάκοπος φροντίς διά την στερέωσιν του αστικού καθεστώτος με όλας τας αναγκαίας θυσίας διά το σύνολον της κοινωνίας και ιδίως διά τας ενδεείς τάξεις»

2. Οι διεθνείς εξελίξεις, οι οξύτατες ενδοαστικές αντιθέσεις (διχασμός) και η ένταση της ταξικής πάλης απαιτούσαν ένα συμπαγές εσωτερικό μέτωπο, μπροστά στον επερχόμενο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα γεγονότα της 9ης Μάη 1936 στη Θεσσαλονίκη, όπου τμήματα του στρατού ενώθηκαν με τους απεργούς καπνεργάτες και όπου η Θεσσαλονίκη καταλήφθηκε από τους διαδηλωτές, είναι χαρακτηριστικά.

«Εκρίθη, δηλαδή, ότι, ενόψει πολέμου, θα απετέλη υπερβολικήν πολυτέλειαν διά την Ελλάδα η δημοκρατική διακυβέρνησίς της» (Γ. Δαφνή, «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων»)

3. Τη δικτατορία προετοίμασαν η Αγγλία, τα Ανάκτορα και συναίνεσε το σύνολο του αστικού πολιτικού κόσμου.

Στις εκλογές της 26 Ιανουάριου 1936, πρώτη ήρθε η αντιβενιζελική παράταξη. Δεύτερη η βενιζελική. Μετά από άκαρπες προσπάθειες για το σχηματισμό κυβέρνησης η εντολή ανατέθηκε από τον Γεώργιο τον Β' στον Δεμερτζή. Σε αυτήν την κυβέρνηση ο Μεταξάς έγινε αντιπρόεδρος. Στις 13 Απρίλη πεθαίνει ο Δεμερτζής και ο βασιλιάς έκανε πρωθυπουργό τον I. Μεταξά. Το κόμμα του, οι Ελευθερόφρονες, στις εκλογές του Ιανουαρίου 1936 είχε συγκεντρώσει ποσοστό μόλις 3,94%.

Το Κόμμα των Φιλελευθέρων (των Βενιζέλου - Σοφούλη) έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά! Το Λαϊκό Κόμμα έδωσε ψήφο ανοχής. Στις 30 Απρίλη η Βουλή αποφασίζει να διακόψει τις εργασίες της για πέντε μήνες (!).

Είχε προηγηθεί η δήλωση Βενιζέλου στις 9 Μάρτη 1936 :

«Δεν είναι ανάγκη να σου είπω πόσο ζωηρά είναι η χαρά μου, διότι ο Βασιλεύς απεφάσισε … και αναθέσας το υπουργείον των Στρατιωτικών εις τον Μεταξάν... Από μέσα από την καρδιά μου αναφωνώ: Ζήτω ο Βασιλεύς!»

4.Το καθεστώς εφάρμοσε άμεσα κατασταλτική πολιτική. Το Σύνταγμα καταργείται, Βουλή, κόμματα, συνδικάτα διαλύονται. Ογδόντα χιλιάδες συλλήψεις, εκτοπίσεις περίπου 4.500 κομμουνιστών και 150 γνωστών φιλελεύθερων πολιτικών και αξιωματικών. Στις 5 Αυγούστου, ο ίδιος ο Μεταξάς έστειλε στους διευθυντές εφημερίδων διαταγή με την οποία απαγόρευε ουσιαστικά κάθε δημοσίευση πλην εκείνων που υμνούσαν τη δικτατορία.

Περιττό. Η Εστία, η Καθημερινή, οι εφημερίδες του συγκροτήματος Λαμπράκη είχαν από πριν ταχθεί υπέρ της δικτατορίας.

Στις 10 Αυγούστου 1936, στα Προπύλαια και στους Στύλους του Ολυμπίου Διός στην πυρά ρίχτηκαν, ανάμεσα στα έργα των Ντοστογιέφκι, Τολστόι, Γκόρκι, Μπέρναρ Σο, Γκέτε, και οι Καρκαβίτσας – Παπαδιαμάντης.

5. Στο επίπεδο της οικονομίας το καθεστώς βύθισε ακόμη περισσότερο στη φτώχεια την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Η οικονομική εξαθλίωση ήταν τέτοια ώστε να υποσιτίζεται πάνω από το 30% του πληθυσμού. Ιδιαίτερα επιβαρύνθηκαν οι αγρότες με τα τοκογλυφικά δάνεια της Αγροτικής Τράπεζας. Ενώ η χώρα ήταν τσακισμένη από τα χρέη, το καθεστώς σύναψε νέο δάνειο 4 εκατ. λιρών από την Αγγλία.

6. Η διαφθορά του καθεστώτος ήταν από τα πιο χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Διορισμοί ημετέρων, δάνεια που δεν επιστρέφονται, χρέη πολιτικών φίλων που διαγράφονται. Ο πολυδιαφημιζόμενος έρανος υπέρ της αεροπορίας καταλήγει στις τσέπες των ανθρώπων του Μεταξά, όπως και σημαντικό μέρος του δανείου από την Αγγλία.

7. Ένας από τους ιδιαίτερα διαδεδομένους μύθους σχετικά με τη μεταξική δικτατορία, αφορά στη φιλεργατική και κοινωνική πολιτική της («σύσταση του ΙΚΑ», «θέσπιση του οκταώρου και των συλλογικών συμβάσεων»). Ο μύθος αυτός έχει περάσει και στο σχολικό σύγγραμμα της Γ’ Λυκείου.

Ο νόμος που προέβλεπε την ίδρυση του ΙΚΑ κατατέθηκε προς ψήφιση για πρώτη φορά το 1932, ψηφίστηκε τελικά το 1934 και προέβλεπε ότι θα λειτουργούσε μετά από 2 χρόνια (δηλαδή το 1936). Η ίδρυση του ΙΚΑ ήταν αποτέλεσμα των μαχητικών απεργιών και των εργατικών διεκδικήσεων των αρχών της δεκαετίας του ’30.

Το καθεστώς με πρόφαση τον δήθεν στρατιωτικό εξοπλισμό, έβαλε χέρι στο σύνολο των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, μαζί και του ΙΚΑ.

8. Ο πόλεμος του 1940.

«Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος κοινή γνώμη» (Μεταξάς, 29/10/1940)

«Θα ρίψωμεν μερικές τουφεκιές δια την τιμήν των όπλων» (Α. Παπάγος, αρχηγός του ΓΕΣ )

Η αιφνιδιαστική εισβολή του Ιταλικού στρατού ανακόπηκε, ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, από στρατιωτικά τμήματα, με την ενεργή βοήθεια γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων (λόγω της πλήρους απουσίας του ελληνικού κράτους). «Σχημάτισα τότε την εντύπωσιν ότι ο πόλεμος που διεξήγετο εις την Αλβανίαν ήτο πόλεμος του λαού, δυνάμενος να συγκριθεί με τον πόλεμο του λαού που διεξήχθη εις την Γαλλίαν το χειμώνα του 1870-1871.» (στρατηγός Wilson). Το καθεστώς, το οποίο σύμφωνα με τη Λευκή Βίβλο του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, γνώριζε από τον Ιούνιο για την επικείμενη επίθεση της Ιταλίας, είχε φροντίσει για το αντίθετο.

• Ανύπαρκτη εδαφική οχύρωση, έλλειψη οδικού δικτύου, απουσία τροφίμων, πεπαλαιωμένο πολεμικό υλικό .Η αεροπορία διέθετε μερικά απαρχαιωμένα αεροπλάνα, τα οποία είχε προμηθευτεί προ δικτατορίας. Δεν υπήρχε ούτε μία μονάδα αρμάτων. «Τουφέκια, όλμοι, κανόνια που έπρεπε να είναι τελευταίου τύπου… σκάζουν στα πρόσωπα των στρατιωτών μόλις επιχειρούν να τα χρησιμοποιήσουν. Τα πυρομαχικά που υποτίθεται πως είναι σε μεγάλη ποσότητα, δεν είναι καθόλου» (Floyd Spenser, “War and postwar Greece”).

• Η ηγεσία του ελληνικού στρατού στελεχώνονται από φιλοναζιστές αξιωματικούς, απρόθυμους να πολεμήσουν κατά των καθεστώτων του Άξονα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, πολλοί ανώτεροι στρατιωτικοί (ανάμεσά τους ο διοικητής της στρατιάς της Ηπείρου Δράκος, ) πίεζαν για συνθηκολόγηση, παράδοση ή και ένταξη της Ελλάδας στον Άξονα.

Ακόμη και το ίδιο το Παλάτι αναγκάζεται να ομολογήσει, σε έκθεση της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης το 1941: «Το καθεστώς Μεταξά και η ελληνική Ανώτατη Διοίκηση κυριαρχούνταν από παθητική και αμυντική νοοτροπία κι από άτολμη και χωρίς φαντασία στρατηγική, σε σημείο που δύσκολα μπορεί να τους αναγνωρίσει έστω και μία επιθετική διαταγή σ’ όλο το διάστημα του πολέμου».

και...9.  Η γερμανική κατοχή βρήκε τον πολιτικό κόσμο σε απόλυτη διάλυση και απαξίωση. Ένα τμήμα το συνεργάστηκε ανοιχτά με τον κατακτητή και ένα άλλο απέδρασε στην Αίγυπτο. Ήταν η στιγμή της μεγάλης περιπέτειας της ΕΑΜικής αντίστασης. Μιας περιπέτειας που οι πολιτικές βάσεις της είχαν τεθεί ήδη από το 1936 ( με το σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα) και τις 3 επιστολές της περιόδου 1940-41.