Τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ αποφάσισαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων την 1η Μαΐου 1886.
Βασικό
τους αίτημα αποτελούσε το οκτάωρο, καθώς την περίοδο εκείνη δεν
υφίστατο στις ΗΠΑ κανονιστικό εργασιακό πλαίσιο και οι εργαζόμενοι
αναγκάζονταν να εργάζονται αμέτρητες ώρες, ακόμα και Κυριακές. Στη
δυναμική πορεία του Σικάγο έλαβαν μέρος περισσότεροι από 90.000
εργαζόμενοι, ενώ περίπου 350.000 εργάτες από 1.200 εργοστάσια
συμμετείχαν στην απεργία.
Οι βίαιες συμπλοκές έλαβαν χώρα τρεις μέρες
αργότερα, στις 4 Μαΐου, στην πλατεία Χέιμαρκετ του Σικάγο, κατά τη
διάρκεια συγκέντρωσης προς συμπαράσταση των απεργών, στην οποία
συμμετείχαν ενεργά μέλη του αναρχικού κινήματος. Παρά τον ειρηνικό
χαρακτήρα της πορείας, η αστυνομία έλαβε την εντολή να διαλύσει με τη
βία την κινητοποίηση.
Η Πρωτομαγιά ανά τον κόσμο
Την επίσημη καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς από το ιδρυτικό συνέδριο της Δευτέρας Διεθνούς ακολούθησε η πρόταση του Ρέιμοντ Λαβίν, η
οποία καλούσε σε διεθνή κινητοποίηση την ημέρα της επετείου των
γεγονότων του Σικάγο το 1890. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τόσο μεγάλη,
με αποτέλεσμα οι διαδηλώσεις της 1ης Μαΐου να λάβουν έκτοτε ετήσιο
χαρακτήρα.
Η ελληνική Πρωτομαγιά
Η πρώτη ελληνική κινητοποίηση πραγματοποιήθηκε το 1893
από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Περίπου 2.000
άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και διαδήλωσαν υπέρ της
οκτάωρης εργασίας, της καθιέρωσης της Κυριακής ως αργίας και της
κρατικής ασφάλισης για θύματα εργατικών ατυχημάτων. Οι συγκεντρωμένοι
ενέκριναν ψήφισμα, το οποίο επέδωσαν στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η
Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
Η κωλυσιεργία του προέδρου της Βουλής
να το εκφωνήσει προκάλεσε τη μεγαλόφωνη αντίδραση του Καλλέργη, με
αποτέλεσμα να συλληφθεί, με εντολή του προέδρου, για διατάραξη της
συνεδρίασης. Ο Καλλέργης ξυλοκοπήθηκε και μεταφέρθηκε στο αστυνομικό
τμήμα, όπου παρέμεινε για δύο μέρες. Λίγες μέρες αργότερα, καταδικάστηκε
σε φυλάκιση 10 ημερών.
Χρειάστηκε να περάσουν 17 ολόκληρα χρόνια, ως το 1911
που γιορτάστηκε και πάλι η εργατική Πρωτομαγιά. Στο διάστημα αυτό
ξέσπασαν μεγάλες απεργίες σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας και σε
πολλούς κλάδους, ενώ πολλά σωματεία και δευτεροβάθμιες οργανώσεις
δημιουργήθηκαν.
Το 1911, η Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης αναλαμβάνει τη
διοργάνωση της εργατικής Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη. Οι αστυνομικές
δυνάμεις επεμβαίνουν και συλλαμβάνουν τους πρωτεργάτες, ανάμεσα σ´αυτούς
τον Μπεναρόγια, που εξορίζεται στη Σερβία.
Tην ίδια χρονιά, στην
Αθήνα, αποφασίζεται να γιορταστεί εκ νέου η Πρωτομαγιά με πρωτοβουλία
του Ν.Γιαννιού στο Μετς, με κεντρικό σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».
Η Αστυνομία οδήγησε τους Γιαννιό, Αποστολίδη και Παπαγιάννη στα γραφεία
της γιατί «δεν είχαν άδειαν», όπου τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι.
Η πρωτομαγιά γιορτάζεται ξανά το 1919
σε 12 πόλεις πανελλαδικά, ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ. Στο
μεταξύ, ψηφίστηκε ο Ν.281/1914 «περί Σωματείων» με τον οποίο
κατοχυρώνεται το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και τα σωματεία αρχίζουν
να αποκτούν καθαρά εργατικό χαρακτήρα.