Βιομηχανικά προϊόντα κατακλύζουν τις εκκλησίες,
διαστρεβλώνοντας το έθιμο και τις συνειδήσεις των παιδιών, ενώ αδειάζουν
οι τσέπες γονιών και νονών – «Πρακτική αναγκαστικής πώλησης»
καταγγέλλει η ΕΚΠΟΙΖΩ
Η
πασχαλινή λαμπάδα αντέχει στον χρόνο ως χριστιανικό έθιμο, ακολουθεί
όμως κι αυτή την παγκοσμιοποιημένη μόδα τής «Made in China»
υπερπαραγωγής. Για τα παιδιά, η πλέον δημοφιλής μετεξέλιξη της
πασχαλινής λαμπάδας, η «παιχνιδολαμπάδα» όπως διαφημίζεται, είναι ένα
πλαστικό παιχνίδι, σε υπερμεγέθη συσκευασία, με ένα φτηνό κερί δίπλα,
που κοστίζει συνολικά έως και 40 ευρώ.
Της Αφροδίτης Τζιαντζή
Ο νονός ή η νονά δύσκολα αντιστέκονται στις επιθυμίες των
βαφτισιμιών, που συνήθως έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου από τις
τηλεοπτικές διαφημίσεις για επώνυμες λαμπάδες. Ενα άλλο χαρακτηριστικό
της «παιχνιδολαμπάδας», πέρα από την τσιμπημένη τιμή και τη
βιομηχανοποιημένη κατασκευή, είναι ο έμφυλος διαχωρισμός. Πριγκίπισσες,
νεράιδες, βρικολακίνες για τα κορίτσια, μαχητές, οπλίτες, υπερήρωες και
τερατάκια για τα αγόρια.
Αντίθετα, μια τάση που επιστρέφει στα χρόνια της κρίσης είναι η
καλλιτεχνική κατασκευή, από εργαστήρι ή χειροτέχνες που πωλούν τις
δημιουργίες τους σε γνωστούς ή σε αυτοσχέδια παζάρια. Ενδιάμεσο υβρίδιο
είναι η φιλανθρωπική λαμπάδα, συνήθως με τη σφραγίδα μιας ΜΚΟ για το
παιδί και την ένδειξη ότι κάποιο ποσό από την αγορά της ενισχύει την
οργάνωση.
Τα σκήπτρα στις παιδικές ηλικίες εξακολουθεί να κατέχει η
βιομηχανοποιημένη λαμπάδα-παιχνίδι. «Προσπαθούμε εμείς που φτιάχνουμε
καλλιτεχνική λαμπάδα να 'σπάσουμε' την αγορά της 'παιχνιδολαμπάδας'»,
μας λέει η Μαριαλένα, από το εργαστήριο κατασκευής κεριών «Nancy’s
Candles». «Ομως στις 10 λαμπάδες που θα πουλήσω, οι 4 θα είναι σε μωρά,
που τις αγοράζουν οι νονοί, οι πέντε σε εφήβους ή ενήλικες και μόλις μία
σε παιδί 6-12 ετών. Αυτές οι ηλικίες επιμένουν για το παιχνίδι που
διαφημίζεται στην τηλεόραση και οι νονοί υποκύπτουν».
Αγιο φως
«Η λαμπάδα παίρνει την αξία της από το φως, γιατί είναι μια εξέλιξη
του τρόπου που οι άνθρωποι διατηρούν τη φλόγα», μας λέει η λαογράφος
Κατερίνα Καμηλάκη, πρώην διευθύντρια του Κέντρου Ερευνας της Ελληνικής
Λαογραφίας. «Το φως δεν αναφέρεται μόνο στο άγιο φως. Φως έκαιγε στους
αρχαίους βωμούς, οι άνθρωποι το διατηρούσαν με λάδι, λυχνάρια, με τις
δάδες που καίνε μέχρι σήμερα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το φως δίνει την
αίσθηση της ημέρας μέσα στη νύχτα.
»Δεν έχει καταγωγή, πάντοτε θεωρείται ιερό, γι’ αυτό σε όλους τους
μύθους υπάρχουν ιστορίες που συνδέονται με το φως -από τη φωτιά που
δίνει στους ανθρώπους ο Προμηθέας μέχρι το άγιο φως της Ανάστασης.
Συμβολίζει τη ζωή και φωτίζει αυτό που φοβόμαστε, τον θάνατο και το
σκοτάδι. Το φως του κεριού συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλες τις σημαντικές
φάσεις της ζωής του, από τη γέννηση έως τον θάνατο. Γι’ αυτό και η
αναστάσιμη λαμπάδα είναι λευκή, ενώ η λαμπάδα της Μεγάλης Παρασκευής,
σκουρόχρωμη».
Το έθιμο της αναστάσιμης λαμπάδας έχει τις ρίζες του στη βάφτιση των
πρώτων χριστιανών, που γινόταν Μεγάλο Σάββατο. To πασχαλινό κερί όμως
προϋπάρχει στην ιουδαϊκή παράδοση, στο Πέσαχ, το εβραϊκό Πάσχα. Στον
χριστιανισμό το φως της λαμπάδας συμβολίζει την Ανάσταση του Χριστού,
που διαλύει το σκότος του θανάτου. Ελάχιστοι ωστόσο, ακόμα και μέσα από
την Εκκλησία, αμφισβητούν την αναγκαιότητα και τη… θρησκευτικότητα της
χλιδάτης «παιχνιδολαμπάδας».
Αθέμιτες πρακτικές
Ενώσεις καταναλωτών έχουν επανειλημμένα καταγγείλει τις αθέμιτες
διαφημιστικές πρακτικές της «παιχνιδολαμπάδας». «Η πολιτεία θα έπρεπε να
έχει παρέμβει, απαγορεύοντας αυστηρά αυτού του είδους τις διαφημίσεις»,
μας λέει ο εκπρόσωπος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Ηλίας Κουκογιάννης. «Αποτελεί
πρακτική αναγκαστικής πώλησης, γιατί στην ουσία πουλάνε κάτι άλλο από
αυτό που διαφημίζουν. Είναι αθέμιτο έως ανήθικο απέναντι στα παιδιά να
εκμεταλλεύεσαι το πνεύμα των εορτών και να πουλάς κάτι που είναι δύο
φορές σαν τη λαμπάδα και είκοσι φορές ακριβότερο.
»Θα περίμενα μια αντίδραση από την Εκκλησία ή από συλλόγους γονέων.
Αν παλιότερα το θέμα ήταν δεοντολογικό, πλέον είναι και οικονομικό. Ως
ΕΚΠΟΙΖΩ συστήνουμε σε νονούς, θείους, γονείς, αντί να αγοράσουν την
ακριβή 'παιχνιδολαμπάδα', να συζητήσουν, να παίξουν με το παιδί. Να του
πάρουν μια όμορφη στολισμένη λαμπάδα, κι αν θέλουν να διαθέσουν επιπλέον
χρήματα, να αγοράσουν χωριστά ένα παιχνίδι. Αυτό παίζει διαπαιδαγωγικό
ρόλο. Κι ας μην υποτιμούμε τα παιδιά, καταλαβαίνουν περισσότερα απ’ ό,τι
νομίζουμε».
ΠΗΓΗ:efsyn.gr